Badania na obecność alkoholu i środków psychoaktywnych w organizmie w zakładzie pracy [PROJEKT USTAWY]

Dotychczas możliwość prowadzenia kontroli trzeźwości w zakładach pracy (z pominięciem lub z wyprzedzeniem badania policyjnego) była często przedmiotem debaty publicznej. Wątpliwości, co do dopuszczalności przeprowadzania kontroli trzeźwości przez pracodawców, wynikały z fragmentarycznej regulacji zawartej w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i prezentowanych na tym tle poglądów Sądu Najwyższego (w szczególności w wyroku z dnia 4.12.2018 r., sygn. akt  I PK 194/17), a także rygorystycznego podejścia Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w zakresie braku podstaw prawnych dla przetwarzania danych z takich kontroli. Z kolei kwestia dopuszczalności przeprowadzania badań na obecność innych środków psychoaktywnych (narkotyków, dopalaczy) przez pracodawcę oraz możliwość niedopuszczenia osób pod ich wpływem do pracy pozostawała nieuregulowana. Projektowane przepisy mają rozwiać wątpliwości w tym zakresie.

Do najważniejszych rozwiązań, jakie przewiduje projekt, należą:

• uchylenie art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i uregulowanie tematyki badań pracowników kompleksowo w Kodeksie pracy,
• dopuszczenie kontroli trzeźwości, jak i badań na obecność innych podobnie działających do alkoholu substancji (różnego rodzaju środków psychoaktywnych) przez pracodawcę,
• obowiązek odmowy dopuszczenia do pracy w razie pozytywnego wyniku na obecność alkoholu jak i innych substancji, jak również w razie uzasadnionego podejrzenia stawienia się do pracy po ich spożyciu,
• wymóg uregulowania grupy badanej, sposobu i metodyki kontroli w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy (ewentualnie w obwieszczeniu, jeśli pracodawca nie jest obowiązany do ich wprowadzania),
• konieczność poinformowania pracowników o wprowadzonej kontroli z 2-tygodniowym wyprzedzeniem oraz obowiązek przekazania informacji o kontroli osobom rozpoczynającym pracę,
• wymóg legitymowania się pisemnym upoważnieniem do przetwarzania informacji i obowiązek poufności po stronie osób przetwarzających dane,
• wprowadzenie obowiązku przechowywania w aktach osobowych wyników pozytywnych przez okres 6 miesięcy; w razie udzielenia kary porządkowej dane będzie można przetwarzać do czasu uznania kary za niebyłą, a jeśli wynik może stanowić lub stanowi dowód w postępowaniu – do czasu prawomocnego zakończenia postępowania,
• zachowanie prawa do wynagrodzenia za czas niedopuszczenia do pracy w przypadku wyniku negatywnego;
• odpowiednie stosowanie przepisów w przypadku osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą.

Zasady i sposób przeprowadzania badań, sposób ich dokumentowania oraz wykaz środków psychoaktywnych działających podobnie do alkoholu ma być określony w rozporządzeniu wydanym na podstawie projektowanej ustawy.

Obecnie projekt jest na etapie opiniowania przed skierowaniem go do Sejmu. Przepisy wejdą w życie w terminie 14 dni od ich ogłoszenia.

Zachęcamy do zapoznania się z projektem ustawy.