14 maja 2020 r. Sejm przegłosował projekt ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (tzw. „Tarcza antykryzysowa 3.0”). Ustawa weszła w życie dzień po jej opublikowaniu, tj. 16 maja 2020 r.

Najważniejsze zmiany dotyczące zatrudniania cudzoziemców, jakie zostają wprowadzone nową ustawą, dotyczą możliwości zmiany warunków pracy cudzoziemców w sytuacji skorzystania przez pracodawcę z dofinansowania przewidzianego w ustawie, bez obowiązku pozyskiwania dodatkowych dokumentów legalizujących ich pracę.

Dotychczasowe zasady zatrudniania cudzoziemców

Niewątpliwie należy tę możliwość ocenić korzystnie. Do tej pory przepisy „Tarczy antykryzysowej” („Ustawa COVID-19„) nie regulowały bezpośrednio kwestii zmiany warunków pracy cudzoziemców w sytuacji zmiany warunków pracy na potrzeby składania wniosków o dofinansowanie. Powyższe budziło wiele wątpliwości ze strony pracodawców.

Ogólne przepisy dotyczące powierzania pracy cudzoziemcom, w szczególności przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, wskazują bowiem, iż podmiot powierzający wykonywanie pracy ma obowiązek zapewnić cudzoziemcowi pracę w takim wymiarze czasu pracy albo w takiej liczbie godzin w tygodniu lub miesiącu oraz ustalić stosowne do tego wynagrodzenie, jakie zostały określone w treści zezwolenia na pracę albo oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. W przeciwnym wypadku, powierzenie wykonywania pracy niezgodnie z zezwoleniem lub oświadczeniem będzie kwalifikowane jako nielegalne powierzenie pracy. Łączy się to z z odpowiedzialnością pracodawcy za popełnienie wykroczenia.

Nowe zasady

Wprowadzony na mocy Tarczy Antykryzysowej 3.0 art. 15z⁵ usuwa dotychczasowe wątpliwości. Bezpośrednio wskazuje on bowiem, iż jeżeli w związku z pozyskaniem dofinansowania przez pracodawcę w ramach Ustawy COVID-19, ulegną zmianie warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone we wskazanych dokumentach legalizujących pracę, cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia, uzyskania nowego zezwolenia lub wpisania nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń.

Nieuwzględnione propozycje zmian

W toku prac legislacyjnych rozważana była możliwość dalszego rozszerzenia katalogu sytuacji, w których zmiana warunków pracy cudzoziemców byłaby możliwa bez pozyskiwania dodatkowych dokumentów.

Rozszerzenie miało obejmować przypadki nie związane ściśle z pozyskiwaniem dofinansowania w ramach Ustawy COVID-19, tj. kiedy pracodawca nie planowałby lub nie spełniał kryteriów skorzystania z dofinansowania w ramach art. 15g, a jednak podejmowałby działania mające na celu ochronę miejsc pracy, zawierając z partnerem społecznym porozumienia o zmianie warunków zatrudnienia na podstawie art. 9¹ lub art. 23^1a Kodeksu pracy. Niestety, taka możliwość ostatecznie nie została uwzględniona w ustawie.

Wejście w życie

Przepisy dotyczące zmiany warunków pracy cudzoziemcom weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy, tj. 16 maja 2020 r. Jeżeli zatem pracodawca już przed nowelizacją zaczął korzystać z dofinansowania i w związku z tym cudzoziemcy wykonują pracę na innych warunkach niż wskazane w dokumentach legalizujących pracę, to od momentu wejścia w życie ustawy z 30 kwietnia 2020 r., powierzenie pracy na innych warunkach nie będzie stanowiło nielegalnego powierzenia pracy.

Nie oznacza to jednak, iż powierzenie pracy na innych warunkach w związku z dofinansowaniem przed nowelizacją będzie stwarzało ryzyko odpowiedzialności za nielegalne powierzenie pracy. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, wraz z Urzędem ds. cudzoziemców prezentowały bowiem stanowisko zbieżne z przyjętą obecnie regulacją.

W sytuacji, w której przedsiębiorca planował skorzystać z dofinansowania w ramach tarczy antykryzysowej i w związku z tym obniżył wymiar czasu pracy i wynagrodzenie, to taka zmiana warunków pracy i płacy nie skutkowała odpowiedzialnością pracodawcy z tytułu nielegalnego powierzenia pracy. Zmiana warunków pracy na zasadach określonych Ustawą COVID-19 obejmująca cudzoziemców na równi z pracownikami polskimi nie mogła być bowiem uznana za czyn społecznie szkodliwy, którego sprawcy można by przypisać winę.

[Stan prawny na 18.05.2020 r.]

Autorka – apl. radc. Kamila Kopeć – Lider Zespołu ds. cudzoziemców

*Artykuł podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity z 2006 r., Dz.U. nr 90, poz. 631 z późn. zm.).