Planowane zmiany w zakresie BHP dotyczące pracy zdalnej

W projektowanych przepisach dotyczących pracy zdalnej ustawodawca zaplanował kilka istotnych zmian w zakresie bhp.

Pierwsza dotyczy szkoleń okresowych bhp. Najwyraźniej ustawodawca planuje ponowne wprowadzenie obowiązku takich szkoleń dla pracowników pracujących zdalnie na stanowiskach administracyjno-biurowych. Projekt bowiem zakłada, że w pracy zdalnej nie stosuje się art. 237³ § 2² k.p. Przepis ten wprowadza wyjątek od zasady obowiązkowych szkoleń okresowych i stanowi, że na stanowiskach administracyjno-biurowych (przy spełnieniu warunków w nim wskazanych) szkolenia te nie są wymagane. Wyłączenie stosowania ww. przepisu oznacza, że dla kategorii pracowników pracujących zdalnie powyższy wyjątek nie będzie miał zastosowania. Ustawodawca nie warunkuje obowiązku odbywania szkoleń od liczby dni pracy zdalnej. Jednocześnie projekt nie przewiduje możliwości przeprowadzania szkoleń okresowych on-line. Wyjątkiem będzie praca zdalna okazjonalna, dla potrzeb której nie trzeba będzie przeprowadzać tych szkoleń.   

Druga istotna zmiana to sporządzanie dla osób pracujących zdalnie oceny ryzyka, która musi uwzględniać w szczególności wpływ tej pracy na wzrok, układ mięśniowo-szkieletowy oraz uwarunkowania psychospołeczne tej pracy. 

Trzecia istotna zmiana to wprowadzenie obowiązku pracodawcy w zakresie sporządzania informacji zawierającej zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej. Warto mieć na uwadze, że ze względów prawnych (ryzyka i odpowiedzialność, które ciążą na pracodawcy) oraz praktycznych, informacja powinna być kompleksowa i zrozumiała dla tzw. laika (w czym mogą pomóc np. zdjęcia lub obrazki, proste komunikaty, uproszczone słownictwo). Pracodawca powinien być w stanie wykazać, że dany pracownik został kompleksowo i w sposób zrozumiały poinformowany jak ma wyglądać prawidłowa praca na stanowisku pracy zdalnej nie tylko od strony formalnej, ale również praktycznej. Te zasady powinny określać w szczególności w jaki sposób należy zorganizować stanowisko pracy zdalnej. Zgodnie z projektowanymi przepisami, pracownik będzie samodzielnie organizować swoje stanowisko pracy zdalnej z uwzględnieniem wymagań ergonomii, ale to pracodawca musi wyposażyć pracownika w wiedzę niezbędną do prawidłowego wykonania tego zadania.

Czwarta istotna zmiana to obowiązek złożenia przez pracownika przed dopuszczeniem go do pracy zdalnej oświadczeń, że pracownik zapoznał się z zasadami bhp w pracy zdalnej i z oceną ryzyka oraz że potwierdza, iż na stanowisku pracy zdalnej w miejscu uzgodnionym z pracodawcą są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki tej pracy.

W odniesieniu do tego ostatniego oświadczenia ustawodawca nie przewiduje jednocześnie dla pracownika obowiązku zgłoszenia, że nastąpiła zmiana i na jego stanowisku pracy zdalnej bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie są już zapewnione (np. analogicznie do pracy zdalnej wykonywanej na polecenie pracodawcy, kiedy to pracownik ma obowiązek niezwłocznego poinformowania o zmianie warunków lokalowych i technicznych uniemożliwiającej wykonywanie pracy zdalnej).

Pracodawca nie może dopuścić do pracy zdalnej pracownika, który nie złoży potwierdzenia, że jego stanowisko nie spełnia wymogów bhp. Jednocześnie założenie, że pracodawca będzie w stanie skontrolować warunki bhp w u  każdego pracownika jest iluzoryczne. Biorąc jednak pod uwagę cel tego potwierdzenia (weryfikacja warunków bhp na stanowisku pracy) konsekwentnie należy przyjąć, że pracownik nie może wykonywać pracy zdalnej, jeśli jego stanowisko pracy zdalnej nie spełnia wymogów bhp. Pracodawca może zatem zobligować pracownika do niezwłocznego przekazania informacji o tym, że stanowisko przestało spełniać wymogi bhp, bo tylko wtedy ma on możliwość odpowiedniego zareagowania (w szczególności wystąpienia z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej). Taki obowiązek można przewidzieć w przyjętych u pracodawcy zasadach pracy zdalnej.  Należy pamiętać, że w pracy zdalnej nadal to pracodawca odpowiada za bezpieczne i higieniczne warunki pracy pracownika, a pracownik, zgodnie z art. 211 pkt 7 k.p., jest obowiązany współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków w tym zakresie. Jeśli zatem stanowisko pracy zdalnej pracownika przestaje spełniać wymogi bhp, a pracownik, wbrew obowiązkowi, nie poinformuje o tym pracodawcy, to w razie wypadku przy pracy albo ziszczenia się jednego z ryzyk zawodowych, będzie można obciążyć pracownika co najmniej współodpowiedzialnością za skutki takiego zdarzenia.

Stan prawny na dzień 27.06.2022 r.

Autor: radca prawny Alina Giżejowska